Kto jest Szwejkiem?
RECENZJA Aktorzy Teatru Narodowego w Kijowie
Kto jest Szwejkiem?
Aktorzy ukraińskiego Teatru Narodowego pokazali w pierwszym dniu festiwlu adaptację słynnej powieści Jarosława Haszka, którą dla zdezorientowania widzów zatytułowali „Szwejk”. W miarę rozwoju akcji zaskoczenie rosło. Chociaż w pierwszej części spektaklu, powiedzmy w sekwencjach z wywiadowcą Bretschneiderem czy feldkuratem Katzem, dobrego wojaka można od biedy uznać za głównego bohatera spektaklu, tak dalej, po pojawieniu się porucznika Lukasza, odsuwa się on w tło, jest zaledwie – i tylko tyle tu zostało z jego dobrodusznej mądrości – świadkiem wojennego dramatu przełożonego.
W tym szaleństwie jest, wbrew pozorom, metoda. Zżymając się zrazu na zbytnią klownadę aktorów, eksponowanie zjadliwej satyry, zagubienie ducha Haszkowego arcydzieła, zaczynamy być wciągani w przewrotną grę. Czy ktoś mógłby sądzić, że z „Przygód dobrego wojaka Szwejka” można wydobyć pokłady melancholii, filozoficznej zadumy nad losem człowieka wmanewrowanego w tryby maszyny wojennej ale i nie tylko? Karkołomny zabieg uczynienia Szwjkiem jego przełożonych i prześladowców zaczyna nas wciągać, poddajemy sie całkowicie jego zaprzeczającemu logice urokowi. Haszek odkrywa nowe wolory o istnienie których jego powieści nie moglismy podejrzewać.
Pomaga temu realizacja, mobilna, wielofunkcyjna scenografia i – przede wszystkim – aktorzy i pomysł powierzenia wszystkich ról „adwersarzy” dobrego wojaka, tych „nowych Szwejków”, jednemu, zgoła genialnemu aktorowi. Anatolij Chostikojew daje nieczęsto spotykany popis aktorski wydobywając z granych postaci wszystkie z możliwych tonów jakie może kryć dusza człowieka. Nie ustępuje mu pola (chociaż w scenicznej rzeczywistości, jak się rzekło, ustępuje) Szwejk tytularny – Bogdan Beniuk. Genialne użycie mikroportów (może nawet pierwszy raz w ten sposób w teatrze), pozwala wyłapać każdy przydech, każde drżenie głosu, przedźwięki, pomrukiwania i szepty aktorów. Urok zostaje dopełniony a że twórcy, z reżyserem Mirosławem Griniszinem na czele, ustawiają dyskretny nawias podkreślając konwencję teatru w teatrze (poduszki pogrubiające Szwejka, przyczepiane po kąpieli w łaźni, zresztą jednej z najpiękniejszych scen), spektakl osiąga wymiar ponadczasowego moralitetu. Trudno będzie go zapomnieć.
(tam)
Aktorzy Teatru Narodowego, Fundacja Uklraina – Kultura – Europa. Szwejk według Jarosława Haszka. Reżyseria Mirosław Griniszin. Spektakl prezentowany 8 pażdziernika w sali Teatru Osterwy.
Kurier festiwalowy – II Międzynarodowy Festiwal Konfrontacje Teatralne
nr 3 – 10.10.1997
Kategorie: Kurier Lubelski / Recenzje
Rok: 1997